ZOO PROACTIVE
Projekt Przebudowy Śląskiego Ogrodu Zoologicznego w Chorzowie
Projekt ZOO Proactive to manifest możliwości zmian, jakie mogą zachodzić w Parku Śląskim. Park ma podstawy, by stać się jedną z głównych atrakcji turystycznych Śląska, co przyniosłoby wymierne korzyści dla mieszkańców aglomeracji.
Park Śląski zrealizowany został według projektu prof. Niemirskiego (1954r.). Na 600 hektarach nieużytków pokopalnianych znajdujących się między Chorzowem, Siemianowicami Śląskimi i Katowicami stworzono przyrodniczo-rekreacyjny kompleks o bogatym programie użytkowym (m.in. Stadion Śląski, Wesołe Miasteczko, ZOO, Planetarium ). Górnicze hałdy zamieniły się w „zieloną wyspę” w samym centrum przemysłowej aglomeracji.
Od wielu lat problemy własnościowe, programowe i ekonomiczne degradują park. W 2006r. opracowano program modernizacji Parku Śląskiego. Zakłada on powstanie m. in. centrum hotelowego i edukacyjnego na obrzeżach parku. Taką lokalizację uznaję za dowód presji urbanistycznej nałożonej na tereny rekreacyjne aglomeracji. W opozycji do tych założeń powstał projekt ZOO Proactive. Na przykładzie ZOO – najbardziej deficytowej jednostki – prezentuję, jak efektywne może być doinwestowanie już zagospodarowanych terenów Parku.
Chorzowskie ZOO działa od 1954 roku, jego powierzchnia to ok. 50ha. Początkowo był jednym z najprężniej rozwijających się ZOO w Polsce. Jednak od lat 80-tych w infrastrukturze ZOO nie obserwujemy większych zmian. Luka inwestycyjna sprawia, że pawilony wiwaryjne melancholijnie przypominają o czasach swojego powstania. Chaotyczny układ urbanistyczny ogrodu skutkuje zbyt długą ścieżką edukacyjną (5 km), a sezonowość oferty wpływa negatywnie na frekwencję odwiedzających. Widoczny jest brak wizji, wytyczonego kierunku rozwoju.
Projekt ZOO Proactive zakłada całkowitą reorganizację układu przestrzennego ogrodu:
1. Skoncentrowanie wybiegów zwierzęcych = skrócenie trasy edukacyjnej. Strefowanie wybiegów wg krain zoogeograficznych.
2. Wprowadzenie okręgu – budynku wielofunkcyjnego, który sprawi, że ZOO stanie się organizacją samofinansującą. Dodanie abstrakcji – uniesienie okręgu – spaja estetycznie całe założenie i wprowadza nowy sposób obserwacji zwierząt.
3. Założenie pawilonów zimowych wokół okręgu, dzięki którym można cały rok oglądać zwierzęta.
Budynek główny to okrąg o promieniu wewnętrznym 200m i szerokości traktu 20 m, składa się on z trzech poziomów. Na głównej kondygnacji (+1) znajdują się funkcję takie jak: przestrzenie wystawowe, wiwaria, centrum edukacyjne, sale konferencyjno – audytoryjne, administracja, czy restauracje. Poziom ten działa w całości jako platforma widokowa, pozwalająca na ciągły wizualny kontakt ze zwierzętami na „wewnętrznym dziedzińcu”. Bezpośredni kontakt ze zwierzętami mamy w segmentach wiwaryjnych (ptaszarnia, małpiarnia, terrarium). Poziom +1 połączony jest z częścią podziemną (-1) przestrzeniami „topograficznymi” – wielofunkcyjnymi pochylniami, schodami tarasowymi. Na kondygnacji -1 znajduje się akwarium i wystawa archeologiczna. Poziom ten połączony jest z istniejącą zewnętrzną doliną dinozaurów znajdującą się w środku założenia urbanistycznego. Przestrzenie topograficzne zapewniają płynność trasy edukacyjnej (ok. 2km), ale także pozwalają na istnienie autonomicznej części hotelowej na poziomie +1, generującej całoroczny dochód.
Sylweta okręgu podąża za topografią działki, przez co budynek jest w całości 2% pochylnia. Ikoniczny charakter budynku jest wynikiem dużej skali założenia. Jednak język architektoniczny jakim operuje jest ascetyczny i sprawia, że budynek łagodnie wpisuje się w krajobraz.
ZOO Proactive jest śmiałą koncepcją urbanistyczno-architektoniczną przebudowy Śląskiego Ogrodu Zoologicznego. To propozycja nowoczesnej instytucji, a także dowód na to, że w sercu aglomeracji śląskiej może powstać tętniąca życiem przestrzeń publiczna, w której przeplata się natura, nauka i kultura.
Zagospodarowanie terenu:
Schemat funkcjonowania poszczególnych kondygnacji:
Rzut wybranych fragmentów budynku:
status: projekt dyplomowy (Wydział Architektury Politechniki Śląskiej, Gliwice, Polska)
rok: 2011
autor: Anna Struska
promotor: Jan Kubec
nagrody:
– 2013- nominacja w międzynarodowym konkursie Archiprix International/ Hunter Douglas Awards 2013 na Najlepszy dyplom architektonicznym świata
– 2012- II nagroda Stowarzyszenia Architektów Polskim im. Zbyszka Zawistowskiego na Najlepszy Dyplom wykonany na polskich uczelniach architektonicznych w roku 2011
– 2011- I nagroda w konkursie im. prof. Z. Majerskiego za Najlepszy Dyplom Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej
publikacje:
– Archiprix International Moscow 2013
– ARCH # 11, marzec/kwiecień 2012
– ARCH # 12, maj/czerwiec 2012
– Archinea